Akkuyu NGS kimin?

Akkuyu NGS AŞ şirketi taşeron işlerini üstlenen ikiliden İçtaş ile iş akdini sona erdirip tüm ilişkiyi sonlandırınca Türkiye medyasının önemli bir bölümü gelişmeleri, ‘Türkiye’ nin Akkuyu’ daki ortaklığı sona erdi’ cümlesiyle özetlenecek biçimde değerlendirdi..

En sonunda söylenecekleri en başta söyleyeyim detaylarına ilgilenen ve gerçekten süreci merak edenler göz atsın…

Akkuyu’ da Rusya dışında ne Türk ne de başka ülkeden hiçbir kurum ve kuruluşun kuruluştan bugüne kadar tek kuruşluk hissesi olmadı…

Bu nedenle Rusya devlet şirketlerinin bir araya gelerek kurdukları şirketin ve Akkuyu’ da yapımını başlattıkları tesisin Rusya dışında ortağı olmadı ki, bugün sona ersin…

“Putin Akkuyu santraline el koydu” gibisinden sözler söylemek, manşetler atmak kamuoyunu etkileyebilir ama gerçek durumun bununla da uzaktan yakından ilgisi yok…

Eğer İçtaş’ ın Rus ortağıyla oluşturduğu taşeronluk işinin sona erdirilmesi birileri için “Akkuyu’ daki son domino taşı düştü” anlamına geliyorsa bu da doğru değil…

Doğrusu şudur:

Akkuyu Nükleer Güç Santralinin sahibi Akkuyu NGS AŞ. yapım sürecinde anlaştığı taşeronun işi zamanında ve istediği kalitede yapmadığını görünce sözleşmeyi feshetmiş ve işi daha hızlı ve iyi yapacağına inandığı bir başka taşerona vermiştir…

Bundan daha doğal ne olabilir?

Siz bir inşaat yaptırıyorsunuz ama işi yapan ekipten memnun değilsiniz, hem inşaatı zamanında bitirme hem de kaliteyi tutturma konusunda soru işaretleri artınca ekibi değiştiriyorsunuz…

Akkuyu’ da yaşanan tam olarak bu…

Akkuyu NGS AŞ., İçtaş ve Rus Titan 2 şirketlerinin oluşturduğu konsorsiyumla olan taşeronluk ilişkisini yukarıda yer verdiğim ve şirketin resmi açıklamasında da altını çizdiği İçtaş, işin kalitesini ve zamanlamasını etkileyen çok sayıda ihlal gerçekleştirmesinin yol açtığı” gerekçesiyle sona erdiriyor ve aynı taşeronluk işini yine Titan 2’ nin de içinde yer aldığı üç Rus şirketinin ortaklığıyla kurulan TSM Ltd isimli şirkete veriyor…

Gelelim Türkiye kamuoyunun bugüne kadar pek üzerinde durmadığı asıl sorunun ayrıntılarına?

Akkuyu NGS AŞ. bir santral kuruyor kurmasına da, bu şirketin ortaklık yapısı ne? Gerçekten Rusya dışında Türkiye veya başka milletten ortağı yok mu?

Temmuz 2010’ da TBMM ‘Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Akkuyu NGS Tesis ve İşletimine Dair Anlaşmayı” kabul edip Ekim ayında bu kez kanunla çizilen anlaşmayı, uluslar arası niteliğiyle anayasal güvence altına aldıktan sonra Aralık 2010’ da Merkezi Ankara’ da olan Akkuyu NGS Elektrik Üretim A.Ş. kurulur.

Şirketin kuruluş sermayesi 150 milyon TL dir. Her biri 150 TL nominal değere sahip 1 milyon hisse aşağıdaki ortaklar arasında şöyle paylaşılır:

1-Atomstroyexport %33,33

2-HAAŞ İnterrao UES %33,33

3-HAAŞ Konzern Rosenergoatom %31,34

4-Atomtecheenergo %1

5-Atomenergoroment %1

Dikkat edilirse kurucular arasında Rusatom yok, çünkü Putin henüz o şirket için düğmeye basmamış…

Akkuyu NGS AŞ. ilk sermaye artırımını 23.11.2011 tarihinde gerçekleştiriyor 150 milyon olan sermaye 1 milyon 290 bin TL artışla 1 milyar 440 milyon TL oluyor. Ortaklar değişmiyor ama paylar şöyle dağılıyor:

1-Atomstroyexport %3,47

2- HAAŞ İnterrao UES 3,47

3- HAAŞ Konzern Rosenergoatom %92,85

4- Atomtecheenergo %0,10

5-Atomenergoroment %0,10

2 Kasım 2012’ de şirket kayıtlı sermayesini 4,5 milyar liraya çıkarır ancak ödenmiş sermaye ve ortaklık payları değişmez.

31.12.2013 genel kurulunda 2 milyon 852 bin 778 TL çıkarılan ödenmiş sermayenin ortaklar arasındaki dağılımına baktığımızda Rusatom Overseas’ ın sahneye çıktığı görülür. Rusatom, Rosenergoatom şirketinin %92,85 lik payının yarısını alır. Diğer ortaklar dolgu malzemesi olarak varlıklarını sürdürürken Rusatom %46,43 ve Rosenergoatom %46,86’ lık payların sahibidir artık..

9.4.2014 tarihinde bir kez daha arttırılan sermaye 4 milyar 360 milyona çıkarılırken, Rosenergoatom’ un payı %30,65 ve Rusatom %64,96 olur.

10.2.2015’ te diğer ortaklar rüçhan haklarını kullanmayınca taahhüt edilen 1 milyar 730 milyonu Rusatom karşılıyor ve böylece şirketteki payı %75’ e ulaşıyor..

**

Düşürülen Rus uçağı nedeniyle başlayan gerginlikler, med cezir yaşayan ilişkiler, 2016 darbe girişimi sonrası yeniden alevlenen Erdoğan-Putin dostluğu Akkuyu yapım sürecini etkilemekle kalmaz…

Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde Rusya devletinin yüzde yüz sermayeyle kurduğu Akkuyu NGS AŞ. 5 Nisan 2019 tarihinde faaliyet alanlarına limanlar, fabrikalar, terminaller kurmak, maden çıkarmak ve işlemek, liman hizmetleri ve depolama, tahmil tahliye işlerini de ekler…

20.8.2020’ de son sermaye artırımı yapılır ve ortaklar değişmese de sermaye payları yeniden belirlenir.

Son haliyle bugün Akkuyu NGS AŞ’ nin 7 milyar 73 milyon 567 bin TL lik sermayesinin %64,52’ si Rusatom Energy İnt. Ve %32,79’ u Rosenergoatom’ un ve geri kalan kıytırık paylar hepsi nükleer alanında uzman diğer üç Rus devlet şirketinin…

Paylar inip çıksa da değişmeyen gerçek Rusya’ da Putin’ in belirlediği sermaye değişimlerinin dışına çıkılmayacağı… Rüçhan haklarının kullanılması veya kullanılmamasıyla bu rahatlıkla sağlanıyor zaten…

TBMM’ den geçen kanunla kurulması amaçlanan Akkuyu NGS çerçevesi çizilirken Rus şirketlerin payının hiçbir zaman %51’in altına inmeyeceği hükmü zaten hâkimiyetin kimde olduğunu yeterince anlatıyor…

%49 payı için önce Çalık ardından Ciner nabız yoklar, 2016’ da Cengiz-Kolin-Kalyon ön protokol noktasına bile gelir ancak hayli yüklü kredi için dışarıdan ışık gelmeyince o iş te akamete uğrar.

2019’ da Türkiye Varlık Fonu’ nun ortak olacağı yönünde kulis haberleri ortaya atılır ancak bu söylem de iddia ötesine geçmez…

Sonuç ne derseniz, Akkuyu NGS macerasını özetleyeyim:

“Kendi sınırlarımız içinde vergilerden muaf tutulan tesiste Rusların yapıp işleteceği ve hep sahip olacakları nükleer santralden elde edilecek pahalı elektriği onlar üretecek biz satın alacağız. Hepsi bu…”

Ve Akkuyu kimin sorusuna da tek cümlelik yanıt:

“ Akkuyu NGS 2012’ ye kadar Rusya Federasyonu’ nundu.. Rusatom’un sahneye çıktığı Aralık 2013’ ten itibaren Putin’ in…”

Nokta…

Abdullah AYAN